Nesnelerin İnterneti ve İmalat – 2
Gürcan Banger
Bir imalat işletmesinin yöneticilerinin Nesnelerin İnterneti’nden (Nİ’den) beklentileri neler olabilir? Nİ’den hangi süreçlerle ilgili beklentiler olabilir? Öncelikle Nİ’nin bir vizyoner algı olduğunu, iş kültürü bilgi ve deneyiminin gelişimi, pazar-müşteri yapısının doğru izlenmesi ve kavranması ile ilgili olduğunu söylemeliyiz. İşletme yönetimi, Nİ ve ilişkili teknolojiler konusunda bilgilendikçe ve bunları pazarla, müşteriyle ve kendi süreçleriyle ilişkilendirdikçe Nİ algısı değişip gelişecektir. Nİ yayılımının ilk aşamalarında işletmenin beklentileri, imalat sisteminin belli noktalarında görünürlüğün (oralardan elde edilecek gösterge verilere erişimin) artması ve tedarik problemlerinin çözülmesi şeklinde belirir. Bu amaçla üçüncü taraf firmalar tarafından üretilen, kurulan ve/veya yönetilen çözümler kullanılır. İşletme yönetiminin Nİ konusunda ikna olması ile birlikte daha kapsamlı ve uçtan uca uyumlu sistem arayışı içine girilir. Bu aşamada sistemden düzenli ve kesintisiz enformasyon akışının sağlanması, veriye dayalı hızlı karar verme imkânlarının oluşturulması ve pazardaki ihtiyaçları tatmin edecek çözümlerin daha hızlı geliştirilip iletimi istenir. Artık Nİ’den beklenti sistemin hem operasyonel hem de bilişsel düzeyde bir bütünlük ve paralellik sergilemesidir.
Nesnelerin İnterneti (Nİ) ağı; çalışanları ve nesneleri (makineleri, cihazları, sistemleri, artifaktları, mekânları) birbirine bağlar. İmalat sisteminde ağ üzerinden makineler arasındaki iletişim (etkileşim), otomasyona öncekine oranla daha nitelikli düzeylere taşır. Örneğin sensörlerden gelen sıcaklık, nem gibi ölçüm verilerine bakarak üretim hattındaki işlem sırası veya zamanı kaliteyi yükseltecek biçimde düzenlenebilir ya da ihtiyaca (problem çözüm kararlarına) bağlı olarak değiştirilebilir. Gene benzer verilere dayalı olarak Nİ ağına bağlı kumanda sistemleri ısıtma, havalandırma veya iklimlendirme cihazlarını uygun biçimde çalıştırarak gerekli şartları yaratabilir. Nİ ile yaratılan akıllı ağın amaçlarından birisi üretim hattını geçmiş deneyime oranla çok daha etkili ve verimli kullanabilmektir. Buradaki ana fikir bir yandan üretim hattında birim imalat süresini kısaltıp kaliteyi yükseltirken (dolayısıyla atık, fire ve ıskartayı azaltırken) diğer yandan aynı hat üzerinde, aynı anda birden fazla ürün imal edebilmeyi hedeflemektedir.
Bilişim ve iletişim amacıyla kullanılan teknolojiler hızla değişip gelişiyor. Mobil teknoloji temelli ürünler günlü yaşamı olduğu gibi sınai üretimi de yakından ilgilendiriyor. Bu bağlamda mobil cihazlar Nİ ağına bağlantı kurmakta daha değerli hale geliyor. Yeni fabrikada mobilite ve Nİ, haberleşmenin birincil unsurları haline dönüşürken aynı zamanda yeni veri ve bağlantı tür ve yapılarının oluşmasının da önünü açıyor. Nİ sayesinde sensörler, aktüatörler (harekete geçiriciler, tetikleyiciler), video kameralar, ses tabanlı aygıtlar ve RFID okuyucuları imalat mekânlarının olağan unsurları haline geliyor. Veri toplayan ve ileten donanımdaki yükselme giderek daha yüksek debiyle büyük veri yığınlarının oluşmasına yol açıyor. Bu yönelim devam edecek. Bunları bir yandan bulut bilişim depolarında biriktirirken, aynı zamanda buluta yerleştirilmiş uygulama yazılımları (analitikler) ile analiz etme imkânları oluşuyor. Buluttaki yazılım uygulamalarının analiz ve raporlama katkıları dışında, yerelde (tezgâh, makine, alt sistem bazında, mikro düzeyde) çözülememiş makro dengesizlik problemlerinin halledilmesi ve toplam imalat sistemi işleyişinin denetim altında tutulması mümkün olacak.
Nİ, İşletmeye Hangi Katkıları Yapabilir?
Nesnelerin İnterneti’nin ticari ve/veya sınai tüm iş ve işletmelerde farklı düzeylerde de olsa değişime neden olacağına kuşku yok. Pek çok sanayi sektörün bu değişim radikal düzeyde gerçekleşecek. Yeni iş ve işletme modelleri ortaya çıkarken mevcut olan işletmeler yeni duruma uyumlu hale gelmek için dönüşüm çabası içinde olacaklar. Değişim kaynaklarının etkileri ve işletmenin mevcut durumu arasında yapılacak karşılaştırmalar önemli ipuçları sağlayabilir.
