Nesnelerin İnterneti – 2
Gürcan Banger
İlk bakışta –ki sıkça soruluyor– akla şöyle birkaç soru geliyor? Üçüncü Sanayi Devrimi ile dördüncü devrim arasında ne fark var? Endüstri 4.0 vizyonu –örneğin Nesnelerin İnterneti (Nİ)– zaten var olan bilgisayar, ağ ve İnternet teknolojilerinin basit anlamda evrimleşmesi değil mi? Bu sorulara çok kısa cevaplar vermek kolay değil; ama sürecin tam olarak kavranması açısından cevaplanması da gerekiyor. Öncelikle; geleneksel bilgi işleme ile Endüstri 4.0 kapsamındaki veya Nesnelerin İnterneti’ne konu olan bilişim birbirinden farklı süreçleri ifade ediyor. Yeni durumda verilerin toplanması, iletilmesi, işlenmesi, enformasyona veya bilgiye dönüştürülmesi hızlı ve gerçek zamanlı olarak gerçekleşiyor. Veri kaynaklarının –örneğin cihazların, nesnelerin, mekânların– sayısı ve çeşitliliği geleneksel bilgi işlemeye oranla çok daha fazla. İnternet üzerinden insan-insan, insan-makine ve makine-makine iletişimi yapay zekâ tarafından oluşturulan ‘akıllı’ biçimlerde yapılıyor. Veri toplayan ve ileten sensörler ve nesneler hem akıllı hem de iletişebilir niteliklere sahip. Bu yeni şartlarda Nesnelerin İnterneti (sanayi bakış açısından Endüstriyel İnternet); bazı temel görevlerin herhangi bir merkezi yönetime bağlı olmadan, otomatik olarak gerçekleştirilmesini imkânını yaratıyor. Diğer yandan yerel karar destek sistemlerinin yetmediği durumlarda bulutta depolanmış uygulama yazılımları ve sanal hizmetlerin yapabileceği merkezi akıllı katkılar da var. Ayrıca bir işletmedeki tüm sistem ve cihazların donanım ve yazılım olarak bilişsel entegrasyonu işletmenin bir bütün olarak kendi optimal denge noktasını bulmasının yolunu açıyor. Bu arada ‘her şeyin’ birbirine ve İnternet’e bağlı olmasının yeni güvenlik, koruma ve yedekleme gerekleri oluşturduğunun da altını çizmeliyiz. Nesnelerin İnterneti, pek çok üstünlükleriyle birlikte aynı zamanda bilgi ve sistem güvenliği konularına yeni problem riskler ve çözümler getiriyor.
İşte ve İşletmede Neleri Etkiler?
21’inci yüzyıla kadar bilgisayar ve bununla ilgili teknolojiler, iş yaşamının büyük ölçüde kolaylaştırıcısı olarak yer aldılar. Günümüzde ve öngörülebilir gelecekte Nesnelerin İnterneti’nin etki yapmayacağı bir iş veya işletme düşünmek mümkün değil. Akıllı telefonlar, tabletler, giyilebilir teknoloji ürünleri ve henüz (ön)göremediğimiz yeni teknolojik cihazlar ile bunların bağlandığı Nesnelerin İnterneti bir işletmenin bilgi sistemleri ile olan iletişim ve etkileşimi büyük oranda değiştirecek. Ağa bağlı olarak işleyen yeni cihazlar topladığı yeni türde verileri yüksek hızda ileterek –geçmişte hız ve çeviklik eksikliği nedeniyle elde edilemeyen– yeni fırsat ve imkânların kazanılmasına yol açacak. Yaşadığımız çağda ‘verinin yükselen akış hızı’ yeni bir fırsattır.
Nesnelerin İnterneti’nin işletmede verimliliğin artmasını, pek çok sistem ve cihazın yapay zekâ ile donanarak akıllı hale gelmesini, süreç ve faaliyetlerin iyileşmesini, maliyetlerin düşmesini, müşteri memnuniyetinin yükselmesini sağlaması bekleniyor. İş-işletme alanındaki bu gelişmeler, elde edilen sonuçların insan yaşamına olumlu yönde yansıma ihtimalini yükseltecek. Nesnelerin İnterneti’nin de içinde yer aldığı yeni teknolojiler sayesinde kamusal güvenlik, ulaşım ve sağlık gibi alanlarda verinin hızlı elde edilmesinin, bunların iyi ve hızlı iletişimin yararları görülecek.
Nesnelerin İnterneti’nin işletmelerde yaratacağı değişimler birkaç başlık altında toplanabilir: İletişim, denetim, otomasyon ve maliyet. Hiç kuşkusuz; bu sayılanlara başkalarını da ekleyebiliriz. Örneğin Nesnelerin İnterneti ile birlikte en önemli farklılaşmalardan birisi yeni iş modellerinin ortaya çıkacak olmasıdır. İş modeli değişimini dikkate almadığımızda, Nesnelerin İnterneti’ni Üçüncü Sanayi Devrimi’nin konusu olan bilgisayar ve otomasyonun evrimleşmesi olarak görmemiz adeta kaçınılmaz olur. Özetle; bu konu hem devrim hem de evrim boyutları olan bir farklılaşmadır.
