Endüstri 4.0: Yol Haritası – 3
Gürcan Banger
Endüstri 4.0 (Nesnelerin İnterneti veya Endüstriyel İnternet) bir işletmenin iş modelinde yer alan hangi fonksiyonlar veya yetenekler üzerinde iyileştirici ve geliştirici etkiler yapar? Bu konuda yapılan çalışmalar, Dördüncü Sanayi Devrimi’nin işletme üzerindeki etki ve şekillendirmelerinin birkaç konu etrafında derlenebileceğini gösteriyor. Bunlardan birincisi; işletme içinde dikey, işletmenin dışı olan ekosistemde (tedarik zincirinde) yatay entegrasyondur. Özellikle Endüstriyel İnternet üzerinden gerçekleşecek yatay entegrasyon sayesinde müşteriler ve tedarikçilerle bağlantılılık durumu iyileşen ve gelişen farklılaşma gösterecek. İkinci olarak; ürün, hizmet, süreç ve iş modeli inovasyonlarında yeni teknolojilerin kolaylaştırıcı ve hızlandırıcı etkileri gözlenecek. Bilişim-iletişim teknolojilerinin gerçek ve sanal takım çalışmalarına vereceği katkı ile ar-ge ve inovasyon projelerine yetenekli kişilerin katılımı sağlanacak, farklı kesimlerle yeni işbirliği fırsatları oluşacak. Üçüncü değişim başlığı olarak; otomasyonun özellikle kalifiye olmayan işgücünün teknoloji ile ikame edecek oluşunu sayabiliriz. Diğer yandan çağa uygun becerilere sahip, yaşam boyu eğitimle geliştirilen, yüksek nitelikli işgücüne işini yaparken yeni teknolojiler aracılığıyla kaliteli destek ve yardım sunmak imkânları sağlanacak. Dördüncü olarak; büyük veri ve ileri düzeyli analitikler sayesinde karar verme ve karar destek süreçlerinde oluşacak iyileşmeyi sayabiliriz. Son (beşinci) olarak; daha küçük partiler halinde, müşteriye özel ürün tasarım ve imalatı kolaylaşacak. İşletmenin pazarın hızlı değişen taleplerine cevap verme imkânları artacak. Bu bağlamda –aynı hatta birden fazla ürünü aynı anda üretme örneğinde olduğu gibi– teknolojik altyapı çok daha verimli kullanılacak.
Yukarıda sayılan beş –ki bunlara başkaları da eklenerek sayı artabilir– ana kategoride toplanmış konular Endüstri 4.0’ın temel değişim bileşenlerini temsil etmektedir. Bileşenlerin kendilerinde ve birbirleriyle kurdukları ilişkilerde oluşacak değişiklikler açısından baktığımızda da değerlendirilmesi gereken fonksiyon, faaliyet ve eylemler olur. Örneğin müşteri memnuniyeti ile ilgili bir kavram olan müşteri deneyimi; firma ile müşteri arasında gelişen etkileşimin kalitesini ve doğasını tanımlar. Bu etkileşim, müşteri ile ilişkinin ilk kurulduğu an ve mekândan başlayarak müşteri ile ilişkinin genişlediği süreç boyunca devam eder. Endüstri 4.0 kapsamında yeni teknolojiler sayesinde müşteri deneyimini kesintisiz biçimde ve çok kanallı olarak ilerletmek mümkün olur. Mümkün olan her an ve mekânda müşteriye hizmet sunma olanağı doğar.
Pazarda kalıcı, rekabetçi ve katma değerli olabilmenin en önemli enstrümanları arasında inovasyon listenin başında yer alır. Endüstri 4.0’ın sağladığı teknolojik güç ile inovasyon bir işletmeyi pazarda, müşteri gözünde farklılaştıran unsurlardan birisi olur. Bu çerçevede yeni dijital ürünler ve hizmetler meydana getirilmesi, bu yeni ürünlerin ekosistemde (yatay entegrasyon, sanal takımlar gibi sistem, yöntem, teknik ve araçlar dolayısıyla) işbirliği ile geliştirilmesinin zemini oluşur. İşletmenin sayısallaşma ile bir diğer kazanımı teknolojinin lojistik, pazarlama ve satışta kullanım alan ve kanallarının artmasıdır. Böylece yeni teknolojiler sayesinde dijital pazarlamanın ve satış kanallarının iyileştirilmesi ile yatırımın geri dönüş hızı ve oranının yükselmesi gerçekleşir. Keza; Endüstri 4.0 uygulamaları, yüksek düzeyde otomasyon sayesinde baştan sona, kesintisiz ve ‘boşluksuz’ çözümler sunma potansiyeline sahiptir. Ek çözüm arayışına ihtiyaç duymayan, fiziksel ve bilişsel bir teknolojik yapı oluşturma imkânı sağlar.
Endüstri 4.0 teknolojileri ile donatılmış üretim ortamı, gömülü sensörler ve yapay zekâlı yazılımlar içeren nesnelerden oluşur. Bu durum, düzenli biçimde ve/veya anında veri toplayarak yeni üretim sistemine düzenli denetim ve risk optimizasyonu yapabilme olanağını verir. Makinelerden, robotlardan, cihazlardan, artifaktlardan ve mekânlardan (genel olarak nesnelerden) oluşan bir üretim sisteminde toplanan veriler ham olarak, yarı veya tam işlenmiş halde kumanda panellerine ulaşır ve orada çeşitli göstergelerle sergilenir. Bilişim-iletişim esaslı dikey ve yatay entegrasyonların enformasyon aktarması sayesinde gerçek zamanlı izleme ve yönetim panelleri ile fabrika içini ve tedarik zincirini kesintisiz izlemek ve iyileştirmeler yapmak mümkün olur. Bunu ‘gelişmiş kurumsal denetim’ olarak isimlendirebiliriz.
