Nesnelerin İnterneti ve İmalat – 1
Gürcan Banger
Sanayi 1.0, buhar gücünden yararlanılarak mekanizasyonun sınai üretimde kullanılmaya başladığı dönem oldu. Sanayi 2.0’ın kendisini geçmiş dönemden ayırt eden yönü kütlesel üretim olarak ortaya çıktı. İmalat mekânlarındaki işi parçalara bölerek üretim hattı üzerinde işbölümü bu dönemde etkin olarak yararlanılan yaklaşım oldu. Sanayi 3.0 ile elektronik yoğun biçimde imalat süreçlerinde yer almaya başladı. Makine (tezgâh) esaslı kontrol ve otomasyon bu dönemde yükselişe geçti. Sanayi 4.0 (Endüstri 4.0) ise çalışanlar, sistemler, makineler ve ürünler arasında uçtan uca iletişim ve etkileşimin imalata ilk elden etki yapacağı bir dönemdir. Sanayi 4.0’ın omurgasını oluşturan teknolojiler Nesnelerin İnterneti ve Akıllı Üretim ile ilgili olanlardır.
Yeni türde imalat mekânının öne çıkan özelliği bağlantılılıktır. Bir üretim alanındaki makinelerin birbirleriyle bağlanması ile akıllı ağlar yaratılabilir. Böylece insan operatörlerin müdahalesine ihtiyaç azaltılarak değer zincirindeki tüm unsurların birbirleri ile haberleşmesi ve ağa bağlı nesnelerin denetlenmesi mümkün olur. Nesnelerin Endüstriyel İnterneti olarak adlandırdığımız akıllı ağda bakım personelinin izlemesine gerek kalmadan bakım ve onarım ihtiyaçları önceden tespit edilip gerekli yerlere iletilebilir. Ayrıca böyle bir akıllı ağ, imalat sistemini sürekli izleme halinde olacağından–izlemeyle görevli çalışanları tümüyle devre dışı bırakmasa da– bakım-onarım personelinin arıza ihtimallerini gözden kaçırma veya dikkatsizlik hatalarına da düşmeyecektir.
İmalat ortamlarında arıza dışında da akışı etkileyen engeller ve darboğazlar oluşabilir. Bunların bir tanesi (örneğin bir kalıp aracılığı ile seri biçimde parça işleyen) tezgâhın malzeme ihtiyacının karşılanmasındaki gecikmedir. Bir başkası bir üretim hattı üzerinde yer alan ve birbirine malzeme aktaran tezgâhların işlem hızları arasındaki –herhangi bir beklemeyen nedenle oluşan– uyumsuzluktur. İmalat alanlarında bu örneklerden daha başka darboğazlara da rastlanabilir. Nesnelerin Endüstriyel İnterneti olarak isimlendirilen yüksek teknolojili akıllı ağ üzerinde düzenlenmiş üretim hatlarında bu tür problemlerin hızlı biçimde öğrenilmesi ve önlem alınması mümkün olur. Öz olarak Nesnelerin İnterneti; insanları, süreçleri ve verileri birbirleri ile bağlantılandırmak niteliğine sahip bir teknolojidir.
Çalışanlar, Süreçler, Veriler
Nesnelerin Endüstriyel İnterneti ortamında ağa bağlı sensörler, fabrika operasyonlarının ve tedarik zinciri akışının yüksek düzeyli görünürlüğünü sağlar. Makine sistemleri ile çalışanları birbirine ilişkilendirmesi ve gerekli veriyi doğru zamanda sayesinde iş süreçlerinin iyileştirilmesine katkı yapar.
Akıllı fabrika (işletme) ortamında bağlantılılık; işletme içinde dikey entegrasyon, ekosistemin paydaşlarını ve tedarik zincirini içine alacak biçimde yataya entegrasyon ve uçtan uca mühendislik entegrasyonu olmak üzere üç ayrı –ama ilişkili– biçimde oluşur. Sonuçta müşteriler, hammadde ve malzeme tedarikçileri, yardımcı sanayi (dış kaynak) firmaları, bakım-onarım tedarikçileri ve dağıtım kanalı iş ortakları ile etkili ve verimli iletişim (etkileşim) kurmak mümkün olur. Büyük ağın en önemli bağlantı uçları arasında akıllı telefonlar, tabletler, taşınabilir bilgisayarlar ve giyilebilir teknoloji araçları türünde mobil teknoloji ürünleri yer alır. Böylece imalat yöneticileri ve çalışanları mobil teknoloji sayesinde herhangi bir noktadan ihtiyaç duydukları veri ve enformasyon ile uygulama yazılımlarına erişebilirler. Böylece geleneksel sistemlere oranla donanım ve hat verimliliğini daha düşük maliyetlerle sağlamak mümkün olur. Ayrıca yeni bilişim ve görselleştirme teknolojileri sayesinde uygulama yazılımlarının kullanıma daha uygun ve sonuca ulaşmada daha etkili olduğunu (olacağını da) söylemeliyiz.
