Endüstri 4.0: Yol Haritası – 8
Gürcan Banger
Bir işin (işletmenin) kısmen veya tamamen dijital dönüşümü doğrudan onun iş modeli ile ilgilidir. Bazı geleneksel iş modelleri –sınırlı uygulamalar dışında– sayısal dönüşüm için uygun olmayabilir. Hatta uygun olmayan bir işletmenin tümden veya kısmen dönüştürülme girişimi bir felaketle sonuçlanabilir. Hiç kuşkusuz; yeni çağda her işin küçük de olsa bir kısım faaliyetleri bilişim ortamında ve/veya İnternet üzerinden yürütülecektir. Ama işin ne kadarının İnternet’e taşınacağı veya iş modelindeki hangi bileşenlerin dönüşüme uğratılacağı konusu dikkatli bir araştırmayı, tasarımı ve uygulamayı gerektirir. Örneğin manav, kasap, bakkal, oto tamir atölyesi, mobilya fabrikası, ayaküstü yemek restoranı, gıda toptancısı, halk kütüphanesi veya noter işini nasıl dijital dönüştürebilir? Muhtemelen her birinde dönüştürülebilecek oran ve dönüşüme uğrayacak iş modeli bileşenleri farklı olacaktır.
Yeni bir iş fikri geliştirmek ve yeni bir iş-işletme yaratmak için hayal gücüne, azme, adanmaya ve en önemlisi inovasyon becerilerine ihtiyaç duyulur. Bazı ünlü gazete ve dergiler kâğıda basılı yayın yapmaktan vazgeçerek İnternet üzerinden elektronik yayın yapmayı tercih ettiler. Acaba bunlar daha önce kâğıt üzerinde kendilerini okuyan müşterilerini İnternet üzerindeki elektronik yayın ortamına taşımayı başarmış olabilirler mi? Bazı gıda ve diğer tüketim maddeleri satan süpermarketlerin İnternet üzerinden e-ticaret yoluyla hizmet verdiklerini biliyoruz. Acaba bir süpermarket mağaza satışını bırakarak tüm işini dijitalleştirerek İnternet’e taşıyıp başarılı olabilir mi? Pek çok işin (işletmenin) iş modelinin gelir elde edilmesini sağlayan yönü geleneksel oluşudur. Dolayısıyla geleneksel olan yerine tümüyle dijital bir model kurularak başarı sağlanamayabilir. Geleneksellik özelliği olan ve performans yönünden tümden dönüştürülmesi kuşkulu işlerde geleneksel ve dijital iş yapma biçimlerini birlikte yürütmekte yarar var.
Endüstri 4.0’ın öngördüğü dijital dönüşüm konusu yeni bir iş-işletme kurarak dijital pazara girerken, aynı zamanda yeni ürün ve hizmetler sunulması durumunda daha güç veya öngörülmesi zor hale gelebilir. Müşterilerin nasıl tepki vereceklerini kestirmek zordur. Yeni kurulan işletmenin hedeflerine ve çok yönlü istikrara ulaşmak için pazarda olumlu bir kimlik ve tanınmışlık oluşturana dek yoğun çaba harcaması gerekir. Sonuç olarak; mevcut bir işletmede ya da yeni kurulan bir işte yeni dijital teknoloji eksenli bir iş modeli yaratmak için gerçekçi ve iyi hesaplanmış nedenler olmalıdır. Pazarın moda trendlerine ve yeni teknolojilerin rüzgârına kapılmak zarar verici olabilir. Pazarda mevcut olupta dijital dönüşümü gerçekleştirmiş firmaları nicel ve nitel olarak incelemek dönüşüm konusunda daha doğru ve sağlıklı karar vermeye katkı yapabilir. Ayrıca küresel ölçekte işbirliği ve takım çalışması ile küresel ağlar üzerinden elde edilen enformasyon sayesinde dönüşüme ilişkin daha sağlam kararlar vermek mümkün olur.
Sınai işletmeler farklılaşma, maliyet liderliği ve odaklanma gibi unsurlar içeren rekabetçi stratejilerine dayalı olarak kendi iş modellerini yaratırlar. İmalat temelli pek çok endüstriyel sektörde hâlâ bu yaklaşım geçerliliğini korumaya devam ediyor. Diğer yandan sayısallaşma ve bağlantılılığın ortaya çıkışı ile birlikte değer yaratma ve gelir elde etmede yararlanılan, geleneksel olarak sağlam görünen stratejilere karşı farklı bakışlar gelişti. Buna karşılık işletme yönetimlerinin sayısallaşma ve Endüstri 4.0’a daha fazla odaklanmaları ile birlikte teknolojik dönüşüm sayesinde işletmenin değer yaratma ve gelir elde etmesine yönelik yeni ve büyük inovasyon fırsatları bulunduğuna dair farkındalık yükseldi. Örneğin bulut tabanlı hizmetler ve teknikler, mevcut iş modellerinin tekrar gözden geçirilmesine yol açacak biçimde değer yaratma ve gelir kazanma potansiyelini geliştirdi.
