Nesnelerin İnterneti ve Gelecek – 3
Gürcan Banger
Geleneksel işletme yapısı, çoğu durumda statik organizasyon şeması ve ayrık departmanlardan oluşur. Nesnelerin İnterneti’nin işletme örgütlenme ve yönetim modelinde yapması beklenen en önemli değişiklik bu statik yapının yenilenmesi olacak. Yeni teknolojiler sayesinde işletmenin değişik fonksiyonları –örneğin üretim, kurumsal kaynak planlama, tedarik zinciri, müşteri ilişkileri sistemleri– ortak çalışma ve işbirliği açısından yakınsama gösterecek. Geleneksel işletme tarzında ayrı departmanlar halinde örgütlenmiş olan bu fonksiyonlar arasında kalın duvarlar bulunur. Bu durum, işletmeyi bir bütün olarak görmeyi zorlaştırır. İşletmenin yapılanma ve işleyiş modelinin teknolojinin de katkılarıyla –farklı disiplinlerden kişilerin oluşturduğu takım çalışması gibi– yatay, geçirgen ve karşılıklı akışlı hale dönüştürülmesi ile önemli etkinlik artışı sağlayacağını ortaya koyan araştırmalar var.
Akıllı işletme, mevcut sistemlerin yeni teknolojilerle ikame edilmesi ile oluşmaz. Bir başka deyişle; işletmenin iyileştirilmesi –çoğu zaman yanlış biçimde kabul edildiği gibi– bir teknolojik ikame programı değildir. Geleneksel işletmede ayrık halde konumlanmış olan ürün geliştirme, üretim, tedarik ve müşteri ilişkileri vb. gibi farklı sistemlerin teknoloji sayesinde yakınsaması ve bütünleşmesi anlamına gelir. Böylece işletme sistemi bir bütün olarak iyileşirken aynı zamanda yönetim fonksiyonu da daha başarılı olacak zemini yakalar. Bu arada yeni ‘teknolojik zeminin’ işletmede yalın üretim ve toplam kalite yönetimi gibi altyapı niteliğindeki sistemlerin var olmadığı durumlarda fazla anlam ifade etmeyeceğinin, dolayısıyla beklenen yararı da oluşturmayacağının altını çizelim.
İşleme fonksiyonlarının –dolayısıyla çalışma birimlerinin– yeni teknolojiler sayesinde oluşacak (dikey, yatay ve uçtan uca) entegrasyonu işletme etkinliğini iyileştirirken, aynı zamanda pazarın hızlı değişen ihtiyaçlarına cevap verecek esnekliği de sağlar. Teknoloji sayesinde işletmedeki (tezgâh, makine, cihaz, artifakt vb. gibi) tüm nesnelere erişimin sağlanması sayesinde ‘yönetim’ kavramı değişime uğrar. Bir makinenin fiziksel parametresini değiştirmekten işletmenin bütününü gerçek zamanlı olarak denetlemeye (işletmenin fiziksel veya yönetsel tüm parametrelerini değiştirme becerisine) kadar yaygınlaşan bir farklılaşma gösterir.
Daha somut örnekler vermek istersek yeni teknolojilerle donanmış, akıllı işletmede şunları gözleyebiliriz: Müşteriye göre üretim (kitlesel bireyselleştirme), tek bir ürüne kadar düşebilen parti büyüklükleri, üretim hattı üzerindeki ürünle haberleşme, aynı üretim hattında aynı anda birden fazla farklı ürün üretilebilmesi, arızalı ürün miktarının azalması, arızalı ürünlerin üretimin erken safhalarında tespiti ve bu sayede tasarımda ve planlamada erken iyileştirmeler yapabilme, kaynak (temel) problemlerin zamanında ortadan kaldırılması, ürün reçetelerinin ve üretim planlamasının hammadde / malzeme pazarındaki uygun şartlara göre hızlı revizyonu…
Girişimci ve işletme yönetimi kazanç sağlamak üzere birtakım maddi ve gayri maddi varlıklara yatırım yapar. Kendi beklentileri ve planlaması çerçevesinde yatırımın tatmin edici geri dönüş sağlamasını umut eder. Bu çerçevede durum gerçekleşmesi, varlık performansı yönetimi uygulamaları ile ortaya konur. Sermaye varlıkları yüksek maliyetli ve uzun ömürlüdür. Varlık performansı yönetimi, işletmelere kendi varlık yönetim ihtiyaçlarını analiz etmeye, etkin stratejiler geliştirmeye ve varlıklardan olabildiğince fazla yararlanmaya yönelik bir çerçeve sağlar. Bu yönetim yaklaşımı varlığa duyarlı işletmelerin pahalı donanım yatırımlarından mümkün olan ölçüde yararlanmaları konusunda yardımcı olur. Geçmişte işletmedeki tüm altyapının varlık performansı açısından izlenmesi için yapılması gereken yatırım hayli yüksekti. Günümüzde İnternet’in gelişmesi, bilişim-iletişim donanımı fiyatlarının ucuzlaması, kablosuz bağlantı imkânlarının gelişmesi, bulut bilişim platformlarının oluşması, daha basit, ucuz, ama yetenekli sensörlerin pazara sunulması varlık performansı yönetimi için inovatif çözümleri uygun maliyet ölçülerinde mümkün kılıyor. Teknoloji eksenli varlık performansı yönetiminin işletmeye yapacağı katkılar konusunda bazı somut örnekler şunlar olabilir: Makine parkının enerji harcamalarının izlenmesi, donanım arıza ihtimallerinin önceden tespiti, öngörülü (kestirimci) bakım yapabilme, beklenmeyen arızaları zamanında fark edip iş akışınının kesilmesini önleyecek tedbirler alma…
