Nesnelerin Endüstriyel İnterneti: Ama Nasıl? – 5
Gürcan Banger
İşletme içinde ve üretim alanındaki veriler toplanmalı ki bunlar üzerinde yapılacak analiz ve yorumlamalarla işletme etkinliğini, verimliliğini ve toplam performansını artırıcı kararlar alınabilsin. Bu verilerin toplanmasını ve akışını sistemdeki varlıklar arası veri iletişimi sağlar. Varlıklar ve diğer nesneler arasındaki veri akışı, İnternet yanında LTE (Long-Term Evolution yüksek hızlı kablosuz ağ), Wi-Fi (kablosuz yerel ağ), IEEE 802.15-4 türevi olan ZigBee, Bluetooth gibi iletişim yol, araç ve protokolleri ile gerçekleşir. Verinin enformasyona dönüşmesi sürecinde bulut bilişim temelli altyapı ve büyük veri depoları önemli rolleri başarır.
Bulut bilişimin amacı sadece verileri depolamaya yönelik değildir. Bu ortamda yer alan analitik yazılımlar, verilerin işlenmesini sağlayarak işletmenin süreçlerinin ve iş akışının iyileştirilmesi amacına hizmet eder. Kestirimci analitikler, sistemlerin ve makinelerin kesintisiz çalışabilmesinde ve arıza gibi planlanmamış duruşların önlenmesinde birincil düzeyde rol oynar. Yeni teknolojik yapılanmanın sağladığı veri ve enformasyon sayesinde sadece mevcut işler iyileştirilmekle kalmaz; aynı zamanda yeni iş modellerinin yaratılması için uygun zeminde hazırlanmış olur. Bunlar arasında ‘servis olarak ürün’ şeklinde isimlendirilecek iş modeli gelecekte daha yoğun yer alacaktır.
İşletmedeki teknolojinin yenilenmesi fikrinin arka planı, çalışanların beceri ve yeteneklerinin yeni teknoloji ile kaldıraçlanmasıdır. Böylece analitik yazılımlar sayesinde daha nitelikli enformasyon elde ederek karar verme süreçleri daha etkili ve verimli hale dönüşür. Verilere dayalı karar verme, teknoloji ve iş gücünün ittifakını çok daha yüksek noktalara taşır. Bu düzeyde çalışanlar performanslarını yükseltecek ve işlerini iyileştirecek yeni yöntem, teknik ve araçlara erişmiş olurlar.
Endüstriyel İnternet İçin Ne Gerekir?
Nesnelerin Endüstriyel İnterneti’ni (NEİ) gerçekleştirmek için hangi bileşenlere ihtiyaç var? Bu yapı taşları üzerine yapılacak tartışma yeni yapılanmaya ilişkin vizyonu netleştirmek için yararlı olur. Bu konu ile yakından ilgilenen kurum ve kuruluşlar bir “Nesnelerin İnterneti Mimarisi” üzerinde yoğun biçimde çalışıyor. Böyle bir mimari yapı; NEİ alan modeli, NEİ enformasyon modeli ve NEİ fonksiyon modeli olarak özetlenebilecek yapı taşlarından oluşur.
NEİ için bir tanım ve başvuru kaynağı olmayı hedefleyen “Nesnelerin İnterneti Mimarisi”, hem bileşenler hem de sistemler açısından birbirleri ile uyumlu yapıların oluşmasını hedefliyor. Bu referans mimari sayesinde NEİ ürün ve hizmetlerini üreten ve bunları kullanan ekosistem paydaşları için bir ortak payda elde edilmiş olur. NEİ mimarisi; yapı içerisinde hangi fonksiyonel unsurların yer alması gerektiği konusunda bir kılavuz niteliğindedir.
Birinci unsur; akıllı cihazların birbirleri ve diğer sistemlerle nasıl iletişim kuracağını modelleyen ‘iletişim’ fonksiyonudur. Burada farklı teknolojiler arasındaki iletişimin ortak arayüz etkileşimleri tanımlanır. İkinci unsur; ‘NEİ hizmetleri’ ile ilgilidir. Bir cihazın (makinenin, sistemin) ‘bir servis olarak’ tanımlanması ve kullanıma sunulmasını ifade eder. Üçüncü unsur (‘sanal oluşum’) ; NEİ sistemindeki veri esaslı etkileşimlerle ilgilidir. Bu unsur sayesinde sistemde yer alan varlıklar (cihazlar, makineler, sistemler) arasında enformasyon değiş tokuşu gerçekleşir. Dördüncü unsur olan ‘NEİ süreç yönetimi’; süreç modelleme ve süreç işleyişi ile ilgilidir. Referans mimarinin bu unsuru sayesinde yeni iş süreçlerinin modellenmesi için gerekli zemin oluşur. ‘Hizmet organizasyonu’ olarak isimlendirilen beşinci unsur; hizmetin bileşimi, düzenlenmesi ve uyumlu hale getirilmesi ile ilgilidir. Bu başlık altında kullanıcının NEİ hizmetlerine erişiminin nasıl sağlanacağı ele alınır. Altıncı olarak sayacağımız ‘güvenlik’ unsuru, NEİ sistemlerinin (buradaki verilerin, enformasyonun ve bilişsel düzeyde cihazların kendilerinin) mahremiyet ve güvenliklerinin sağlanmasına ve kullanımın yetkilendirilmesine yöneliktir. Yedinci unsur, ‘yönetim’ başlığı altında bu fonksiyonla ilgili gerçekleştirilecek görevlerle ilgilidir. Bu başlık altında NEİ sisteminin bir bütün olarak düzenlenip ayar edilmesi, hata tespiti ve tanımlaması, hatanın giderilmesi ve hata kaynaklarının ortadan kaldırılması, performans, raporlama, durum izleme vb. gibi alt başlıklar ele alınır.
